Vieiros

Os galeses descenden das tribos celtas falantes de bretón que habitaban toda a Gran Bretaña ao sur do Abhainn Dhubh ("Río Negro", en gaélico escocés). Os romanos dominaron o territorio entre o S.I e o IV-V.

Os celtas galeses combateron as incursións dos anglosaxóns. Xurdiron varios reinos na zona, mais ningún conseguiuna unificar. Os normandos conquistaron todo o Sur de Gales en 1093.

O rei inglés Edward I someteu finalmente o Norte e converteuno nun principado en 1284. Dende 1301, o herdeiro da Coroa inglesa leva o título de príncipe de Gales. O territorio foi incorporado a Inglaterra durante o reinado de Henry VIII (1509-1547).

Pozo enerxético de Inglaterra
Ao igual que en Kernow (Cornualles) -considerado o Gales Occidental-, os galeses dedicáronse a traballar nas abundantes minas de carbón do país, explotadas durante o S.XIX e esquilmadas a finais do XX.

Gales foi e segue a ser o pozo enerxético de Inglaterra. Hoxe en día hai numerosos embalses e centrais hidroeléctricas nos ríos galeses. A metade da electricidade que nelas se xera é consumida por vivendas e fábricas inglesas.

Os parques eólicos ocupan tamén boa parte das terras galesas, e o goberno británico instalou unha central nuclear na illa de Ynys Môn, ao Norte de Gales.

Os independentistas do Plaid Cymru, partido fundado en 1925, mantivo sempre unha postura contraria a enerxía nuclear, até que na eleccións de 2007 accederon ao Goberno en coalición co Partido Laborista.

O cymraeg ten futuro
Arredor dunha quinta parte da poboación de Gales fala habitualmente o cymraeg (galés). É oficial xunto co inglés nos eidos educativo, administrativo e da comunicación.

Aínda que mínima, ten presenza na Administración. Existe unha canle de TV en galés, S4C, dende 1982, e hai varias publicacións que tamén o utilizan.

Tal e como apunta Xosé Henrique Costas no seu libro Guía das Linguas de Europa, "é a lingua celta con máis posibilidades de supervivencia" porque "ten un minimum de estado".

En 2008 estaba prevista a saída do primeiro diario en papel integramente escrito en galés, o Y Bid, mais o proxecto non puido saír adiante pola cativeza nas subvencións, o que provocou un importante malestar nas bases do Plaid Cymru.

No entanto, dende a chegada dos independentistas ao Executivo, as organizacións relacionadas coa promoción do idioma, até entón criticadas por burócratas e ineficaces na normalización lingüística, recibiron un pulo considerábel.

O pasado 16 de maio varios centos de persoas manifestáronse fronte á sede do Goberno para apoiar a petición da transferencia en materia lingüística do parlamento británico ao galés.

A concentración, convocada pola organización en defensa da normalización Cymdeithas yr Iaith Gymraeg, chegaba poucos días despois de que a conselleira de Educación, Jane Hutt, fixese público o primeiro plan educativo para facilitar a aprendizaxe do galés na Secundaria.